Spring naar inhoud
  1. Kennisbank/

Wat is een collectieve arbeidsovereenkomst (cao)?

Als techwerker kom je misschien wel eens collectieve arbeidsovereenkomsten (cao's) tegen. Maar hoe werkt een cao? Wat staat erin? Hier de basis over cao's in Nederland.

Begrippen #

Over cao’s wordt vaak met allerlei jargon gesproken. Hier is een overzicht om de belangrijkste begrippen te verduidelijken.

BegripOmschrijving
Algemeen verbindend verklaring (AVV)Als een collectieve arbeidsovereenkomst algemeen verbindend is, geldt de overeenkomst voor alle werknemers in een functie die aan specifieke voorwaarden voldoen. Werkgevende bedrijven zijn gebonden aan algemeen bindende overeenkomsten en kunnen zich hier niet van afmelden.
Bedrijfstak of sectorBijvoorbeeld metaalindustrie, informatie- en communicatie technologie (ICT), of horeca.
BeroepHet werk of de rol die je uitvoert in ruil voor loon of andere vormen van betaling.
Collectieve arbeidsovereenkomst (cao)Een contract dat meestal wordt ondertekend door één of meer werkgevers en één of meer werknemersorganisaties.
OndernemingIn de context van collectieve arbeidsovereenkomsten en ondernemingsraden verwijst de term ‘onderneming’ over het algemeen naar een bedrijf.
Ondernemingsraad (OR)De Nederlandse wet vereist dat organisaties met 50 of meer werknemers een ondernemingsraad hebben. Kleinere organisaties kunnen ook een ondernemingsraad hebben als ze daarvoor kiezen. Via de ondernemingsraad praten vertegenwoordigers van het bedrijf rechtstreeks met de baas.
VakbondEen vakbond is een groep van haar leden, de werknemers die zich bij de vakbond hebben aangesloten.
Werkgeversorganisatie of werkgeversverenigingEr zijn in ieder geval twee vormen van werkgeversorganisaties:
  • Een collectief van bedrijven, zodat deze op overheidsniveau vertegenwoordigd kunnen worden, zoals bijvoorbeeld het geval is voor het midden- en kleinbedrijf (MKB)
  • Een gewone vakbond
Wet open overheid (WOO)Een wet die mensen het recht geeft om informatie van de overheid te krijgen over alle overheidsactiviteiten en -besluiten. In sommige landen staat dit ook bekend als een wet op de openbaarheid van bestuur.

Welke soorten collectieve arbeidsovereenkomsten zijn er? #

Er zijn twee vormen van cao’s in Nederland: een bedrijfstak-cao en een ondernemings-cao.

Bedrijfstak-cao #

Een bedrijfstak-cao is een overeenkomst die is gesloten tussen:

  • één of meer werkgeversorganisaties (bedrijfscollectief)
  • een werknemersorganisatie (meestal een vakbond)

Een bedrijfstak-cao is alleen van toepassing op werkers bij bedrijven in die branche. Zo kunnen alleen werkers bij bedrijven binnen de metaal- en techniek deel uitmaken van de metaal- en techniek-cao, terwijl arbeiders bij bijvoorbeeld Booking.com vallen onder de cao voor de reisbranche.

Ondernemings-cao #

Een ondernemings-cao is een overeenkomst die is gesloten tussen:

  • één of meer werkgevers
  • een werknemersorganisatie (meestal een vakbond)

Een ondernemings-cao is alleen van toepassing op werkers bij het bedrijf dat de overeenkomst heeft gesloten. Andere bedrijven moeten hun eigen arbeidsovereenkomst met hun werkers afsluiten.

Een collectieve arbeidsovereenkomst kan alle arbeiders bij een bedrijf omvatten, of alleen arbeiders in bepaalde rollen of beroepen bij dat bedrijf.

Wat staat er in een collectieve arbeidsovereenkomst? #

Een collectieve arbeidsovereenkomst kan vrijwel elk aspect van werk en arbeidsvoorwaarden omvatten dat je collectief overeen kan komen. Dat kan bijvoorbeeld gaan om:

  • Functieomschrijving
  • Werktijden
  • Betaling, zoals salaris of bonussen
  • Reiskostenvergoeding
  • Vakantie
  • Budget voor training of scholing
  • Richtlijnen voor promotie
  • Pensioenregelingen

Hier zijn enkele voorbeelden van cao’s:

Wanneer is een cao algemeen verbindend? #

In sommige gevallen wordt een cao algemeen verbindend verklaard. Een algemeen verbindend verklaarde cao geldt voor alle werkers in een bepaalde functie, zolang ze voldoen aan bepaalde voorwaarden die in de overeenkomst zijn gespecificeerd. Algemeen verbindende oproepen maken het voor werkers overbodig om per bedrijf een cao af te sluiten.

Is het goed als een cao algemeen verbindend is? #

Een algemeen verbindend verklaarde cao pakt vaak positief uit voor arbeiders in een hele beroepsgroep. Bijvoorbeeld, in augustus 2023 kregen callcenterwerkers een algemeen verbindend verklaarde cao voor iedereen die als callcenterwerker werkt, ongeacht wat hun individuele bedrijven hadden afgesproken. (Of niet hadden afgesproken.) In totaal vallen nu 40.000 arbeiders onder de cao voor callcenterwerkers.

Heeft elke arbeider een cao? #

Niet alle werkers hebben een cao die op hun beroep van toepassing is.

Wees ook op je hoede voor bazen die zoiets zeggen als:

Natuurlijk volgen we de cao! We hebben ’m alleen niet officieel ondertekend…

Als je bedrijf geen cao heeft ondertekend en er geen cao is die algemeen bindend is voor jouw functie, dan is je baas op geen enkele manier gebonden aan een cao. Dus val je terug op wat je in jouw individuele contract afspreekt.

Meer bronnen #

Wil je meer weten over cao’s in Nederland? Hier zijn nog enkele bronnen:

Wil je meer hulp bij het begrijpen van jouw cao? Of weten of je er eigenlijk wel een hebt? Een mede-techwerker helpt je graag verder! Sluit je aan bij de techwerkerscoalitie.